Του Δημήτρη Χ. Σάββα
«Την παλιά εποχή που ήμασταν παιδιά, μαθητές του Δημοτικού και του Γυμνασίου, κάθε πρωί στις 8 παρά είκοσι και το απόγευμα 2 παρά είκοσι, τις ημέρες που κάναμε σχολείο, χτυπούσε η μεγάλη καμπάνα του Αγίου Μηνά για να ακούσουμε και να φύγουμε για τα σχολεία μας. Τα πρωινά , μόλις την ακούγαμε, παρατούσαμε μισοπιωμένο ή το πίναμε γρήγορα το γάλα μας ή το βραστάρι μας, παίρναμε τις σάκες μας και φεύγαμε αμέσως, πηγαίνοντας στο σχολείο. Το απόγευμα, μετά το φαγητό, άλλοι κάναμε επαναλήψεις των απογευματινών μαθημάτων και άλλοι παίζανε στο δρόμο μπύρες, καλόγερο ή άλλα παιχνίδια. Μόλις ακούγαμε την καμπάνα φωνάζαμε: η ανεμαζώχτρα. Τρέχαμε, παίρναμε τις σάκες μας και φεύγαμε για το σχολείο μας. Αυτή η καμπάνα-από πληροφορίες που μου έδωσε ο φίλος μου Μηνάς Νικηφοράκης-κατασκευάστηκε το 1892 στην Τεργέστη, στο χυτήριο του Φραντζέσκο Ντεπόλι και ήταν δωρεά του σωματείου των οινοπολών, όπως ανεγράφετο στην εξωτερική επιφάνειά της: Ο εν Ηρακλείω Κρήτης θίασος οινοπωλών ανέβηκε το 1892 (θίασος θα πει όμιλος). Γύρω-γύρω η καμπάνα ήταν διακοσμημένη με έξι ανάγλυφες εικόνες του Αγίου Μηνά, του Χριστού εν θρόνω, του Ιωάννου Βαπτιστού, του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, των Εισοδίων και της Σταυρώσεως. Αυτή η καμπάνα ράϊσε και υπήρχε κίνδυνος να σπάσει και να συμβεί και κανένα ατύχημα, γι’ αυτό την κατεβάσανε από το καμπαναριό και την στείλανε το έτος 1950 στην Τεργέστη για να την ξαναχύσουνε. Από τότε έπαυσε αυτό το παλιό έθιμο και δεν ξανάπαιξε η ανεμαζώχτρα. Μετά από λίγο καιρό η καμπάνα ξαναγύρισε καινούργια και τοποθετήθηκε στη θέση της. Τον τόνο του ήχου της καινούργιας και των λοιπών έδωσε τότε ο μακαρίτης μουσικός και συνθέτης Γ. Χουρμούζιος».
Αυτά μας διηγείται ποιός άλλος από τον Μηνά Βαρδαβά, τον άνθρωπο που τόσες και τόσες πληροφορίες μας άφησε για το παλιό Ηράκλειο. Ένας πραγματικός δάσκαλος, ειδικά για εμάς τους λάτρεις και νοσταλγούς της παλιάς εποχής και της ζωής στο παλιό Ηράκλειο. Η ανεμαζόχτρα, όπως είπαμε, έχει πάψει να κτυπά από το 1940. Αυτή που καλούσε τους μαθητές- και τους δασκάλους τους φυσικά- στην εργασία τους. Και ειδικά αυτό τον καιρό που αρχίζει η νέα σχολική περίοδος είχε την τιμητική της. Έπρεπε όλοι να είναι έτοιμοι και ακριβείς κατά την ώρα της προσέλευσής τους. Πρωί και απόγευμα πολλές φορές. Χωρίς τις σημερινές ευκολίες μετακίνησης και τις διάφορες ανέσεις που μας προσφέρει η ζωή. Ίσως ποτέ οι σημερινοί μαθητές δεν ακούσουν την ανεμαζόχτρα ή κάποια άλλη καμπάνα που να τους καλεί στο σχολείο τους. Τις υποχρεώσεις τους μπορούν να τις θυμίσουν άλλα μέσα, όπως η κινητή τηλεφωνία που είναι προσβάσιμη από κάθε ηλικία σχεδόν, όχι όμως και ανέξοδη σαν την ανεμαζόχτρα του παλιού Ηρακλείου!!
